LIKHIYA लिखिया

   लोक चित्रकलाका विभिन्न पक्ष र अभ्यासहरूलाई एकसाथ ल्याउन सक्ने औपचारिक वर्गको कल्पना गर्न गाह्रो छ । कसैले यसलाई पेशाको रूपमा लिन्छन्, कसैले पारिवारिक विरासतका लागि गर्छन् भने कसैले यसलाई धार्मिक वा सांस्कृतिक चाडको रूपमा अभ्यास गर्छन् । एउटै फ्रेममा सबै भागहरू फिट गर्न धेरै गाह्रो छ । हजारौं वर्षभन्दा अघिदेखि उत्पत्ति भएको लोक चित्रकलाले वास्तुकला, मूर्तिकला, हस्तकला, ​​भाँडाकुँडा र चित्रकलामा विभिन्न रूप र आकारहरू लिएको छ ।  छ ऋतुको भूमिकाले र आफ्नो प्रकृतिको जीवन्तताले स्थानीय कलालाई प्रभाव पारेको छ भने वातावरण र कृषि गतिविधिले यसलाई धेरै बढाएको छ । अनुसन्धानको आधारमा, केही वर्गहरू तैपनि चित्रकलाको केही पुरातन वा मध्ययुगीन परम्पराको विरासत बोकेका रूपमा फेला परेका छन् । धेरै जसो केसहरूमा सामूहिक रूपमा अभ्यास गरिएको रूपमा, सांस्कृतिक प्रतीकहरू र कथा सम्मेलनहरू सौन्दर्यशास्त्र वा कलाका अन्य पक्षहरू भन्दा बढी महत्त्वपूर्ण मानिन्छ । लोक चित्रकलामा अल्पना, अरिपन वा मण्डला सम्भवतः सबैभन्दा पुरानो आदिवासी अभ्यास हो । भित्ता चित्रकला र काठको नक्काशी दुई अन्य पुराना रूपहरू हुन् । तर अल्पना

 सौन्दर्य अनुभवहरू सधैं अद्वितीय हुन्छन् । तिनीहरु सँगको एकल प्रवेश गुणस्तर छ जुन सबै भागहरूमा फैलिन्छ र संरचना प्रदान गर्दछ । यसले हामीलाई मानिसको रूपमा हामी के हौं भनेर बुझ्न मद्दत गर्छ र हामी कसरी एकअर्कासँग सम्बन्ध राख्छौं भनेर प्रभाव पार्छ । कलाकार भनेको चित्रकार वा संगीतकार वा लेखक मात्र होइन, संसारलाई अरूभन्दा अलि फरक ढंगले हेर्ने व्यक्ति हो । यो एक रचनात्मक सोच नेतृत्व हो जहाँ कलाकारले आफ्नो व्यक्तित्व, विचारहरूको स्कूल र उसको जन्मजात उपहार र प्रतिभा मार्फत मानिसहरूलाई प्रभाव पार्छ । नेपाल–बंगलादेशबीच कूटनीतिक सम्बन्ध स्थापना भएको आधा दशक पूरा भएको छ ।   नेपाल -बंगलादेश मित्रताको पच्चास वर्ष पुगेको उप्लक्षमा नेपाली राजदुतावास, बंगलादेश र नेपाल -बंगलादेश फ्रेण्डशिप सोसाइटीको संयुक्त आयोजनामा यो साता बंगलादेशको राजधानी ढाकामा 'नेपाल र बंगलादेश कला संस्कृति उत्सव- 2023' धुमधाम सँग मनाइदै छ । जसमा दुई देशका चित्रकार, संगीतकार, नर्तक, फोटोग्राफरको सहभागिता रहेको छ ।  ढाकेश्वरी मन्दिर ढाका नगरको  सबैभन्दा महत्वपूर्ण मन्दिर हो । यसै ढाकेश्वरी देवीको नाउँमा ढाकाको नामकरण गरिएको

  “नव बृन्दावन नव–नव तरुगण, नव–नव विकसित फूल । नवल वसन्त नवल मलयानिल, मातल नव अलिकूल ।।”                                                        – विहारी नवल किशोर ‘कोकिल’ को उपनामले विख्यात मैथिली कवि विद्यापतिले वसन्त ऋतुको मनोहर चित्रण प्रस्तुत गर्दै लेखेका छन् । विद्यापतिले मनोहारी वसन्तको माध्यमले जीवनको केहि सुखद क्षणलाई व्याख्या गरेका छन् भने अर्को तर्फ फूलको आगमन सँगै वृक्षमा नव किसलय सुगन्धित वायुले वसन्तको आगमनलाई चित्रित गरेका छन् । नव फूल, नयाँ पात, भँवराको गुन्जार र कोयलको कूक सँग वसन्त बिस्तारै प्रकृतिमा अवतीर्ण हुन्छ । आदिकालको कवि विद्यापतिले त वसन्तलाई राजसी ठाँट भनी आफ्नो कवितामा साकार गरेका छन् । आयल ऋतुपति राज वसन्त धावल अलिकुल माधवी पन्थ । वसन्त एउटा रङ्ग हो, भाव–अनुभाव हो । वसन्त हामीलाई अभिभूत गर्छ । वसन्त प्रेमको पर्याय हो । प्रेम विद्रोहि हो । तरुण अवस्थामा स्वभाविक हो, विद्रोह छैन भने, निरर्थक हो । यो विद्रोह मात्र प्रतिरोधको लागि हँुदैन । जीवनको प्रत्येक क्षण, हर पलमा जीवन–प्रेम, आत्मियतामा प्रकट हुने गर्छ । जसले जीवन र पर्यावरणलाई गतिशील बनाउँछ । लोक जनले रङ्